-ABD, Osmanlı ülkesinde ekonomik gücünü artırmak için 19.yüzyıl ortalarında misyoner okullarını açmaya karar verdi.
-Torosdağlarının zire yerindeki Haçin kasabasında 1850’li yılarda 10.000 civarında Ermeni nüfus vardı.
-Amerikalı misyoner Coffing, 1862 yılında okul açmak üzere Haçin’egeldi, ancak Payas yolunda öldürüldü.
-1880’li yıllarda bayan Coffing, Haçin’e gelerek Amerikan kız kolejini açtı.
-Amerika’nın Çukurova’ya yönelik emperyalist amaçları da gelişmeye başladı.
Yıl 1862…
Çukurova’yı Torosdağlarındaki tarihi kervan yolundan ilerleyerek Kayseriye bağlayan kervan yolunun geçtiği Haçin kasabasına özel amaçlar için gelenler içinde ABD vatandaşı Coffing’in davranışları dikkat çekiyordu. Coffing, kendisine göre yüce ve kutsal bir amaç için gelmişti Haçin’e … Kasabada yaşayan ve sayıları o tarihteki tahmini verilere göre 10 bin civarında olan Ermenilerin genç çocuklarına eğitim yardımı yapmak gerekiyordu.
Coffing, Haçin’e geldiğinde kasabanın yönetiminden sorumlu Kozanoğlu Yusuf Ağa ile iyi geçinmesi veya ondan izin alması gerekiyordu. Ayrıca kasaba içindeki Ermeni din adamları ve önde gelenlerin de desteğine ihtiyacı vardı. Bay Coffing,Haçin’de sürdürdüğü araştırmalarından sonra Sis şehrine geldi. Ve Payas yakınlarından ilerlerken önüne çıkan haydutların saldırısına uğradı. Öldürüldü. Coffing’e kurşun atanlar onun servetine el koymak isteyenler olabilirdi. Ve Olay kısa sürede Avrupa’da ve ABD’de de duyuldu. Fransa savaş gemilerini Payas sahillerine göndererek askeri müdahalede bulunma isteğinde de bulundu(1).
…
Ve aradan geçen yıllar sonra Bay Coffing’in hanımı kocasının sürdürdüğü Protestan inancını yaymayı amaçlayan misyonerlik çalışmalarına bırakılan yerden sürdürmek için 1880’li yıllarda yeniden Haçin’e geldi. Şartlar da değişmişti. Kozanoğullarının hükmü ortadan kalkmış,Haçin Batılı ülkelerden gelen tüccar ve misyonerler için güvenilir bir çalışma yeri olmuştu. Bayan Coffing’in düşüncesi ise Haçin’de Ermeni ailelerinin muhtaç kız öğrencilerinin okutulmasını sağlayacak modern bir okul yapımını gerçekleştirmek idi. Haçin’in kuzeyinde bulunan dağların eteklerinden süzülerek gelen Kirkot çayının kuzeyindeki dağ eteğine Amerikan Kız Koleji’nin yapılması çalışmaları başlatıldı. İncil’den dualar okunarak okulun temel inşaatı başladı.Ermeni ustalar ve mimarların da desteği ile kısa sürede okulun binaları yükseldi. Kız öğrenciler için yemekhane,yatakhane,kütüphane,dershane ve atölyeler inşa edildi. Haçin koleji kısa sürede çalışmalarına başladı. Osmanlı bayrağı ile ABD bayrağı aynı anda dalgalanıyordu bina içinde . Öğretmenlerin bir kısmı Ermeni asıllı idi. Laik ve modern eğitimin sürdüğü Haçin kolejinde açıklanmayan çok özel amaçlar da vardı: Öncelikle ABD’nin desteklediği Protestan mezhebine giren genç kuşak insanların yetişmesini sağlamak. Sonra onlardan bir topluk (koloni) oluşturmak ve ABD ticari mallarının satılmasına aracılık edecek olan komisyoncuların yetişmesini sağlamaktı.Bu düşüncenin gerçekleşmesi için ABD, Hristiyan ve de Protestan inançlı misyoner okulları açarak uzun vadede eğitim ve kimlik kazandırma çalışması yapıyordu. Ve bu düşünce ve şartlar altında Haçin’de 1880’li yıllarda Amerikan Protestan İnançlı Kız Koleji açıldı.
Dipnotları :
1.A.G.Gould, Pashas and Brigands, (Doktora tezi- Los Angelos-1973), s. 54-55
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder