-Fransız işgal günlerinde Kozanlı iki Türk memuru Ali Rıza ve Hamdi Beyler, Ermeni silahlılar tarafından yakalandı. Ve fırın içinde telle boğularak öldürüldü.
-Fırında öldürülen Türklerin cesedi kucak kucağa aynı mezara kondu.
-Fırında öldürme olayının ayrıntılarını Kozanlı Behçet Göçük hatıralarında açıkladı.
“Mutasarrıf İhsan bey her gün Rıza efendi ile Hamdi beyi yanına alarak hükümete gidiyordu. 18 Nisan 1336 (miladi-1920) günü sabahı ben de istenilen tohumluk susamı teslim etmek üzere bu arkadaşla beraber çıktık. Onlar hükümete gittiler. Ben de susam ambarına gittim.
Kozan'ın yerli Ermenilerden bir kaç kişi teslim alacakları susam için boş çuval ve yük hayvanı getirmişlerdi. Tohumluk susamın yarıya yakın kısmını teslim etmişken, Adana'dan gelmiş olan Ermenilerden üç beş kişi, bana saldırdılar. Öldürmek istiyorlardı. Fabrikatör Yunanlı Havaca Yanni'nin madaması yaygarayı koyuverdi. Yerli Ermenilerin silahlı birkaç delikanlının muhafazaları altında beni, Müslüman mahallesine getirdiler. Bu günlerde bir daha dışarı çıkmamaklığım için sıkı sıkı tenbihlerde bulundular. Bende Hamdi ve Rıza beylerle kalmakta olduğumuz muhtar Hacı Abdurrahman Efendinin evine geldim. Arkadaşlarımı beklemeye başladım.
Öğle vakti olmuş bir saatten fazla bir zaman geçmişti. Her gün birlikte yemek yediğimiz Hamdi ve Rıza beylerin gecikmeleri Hacı Abdurrahman efendi ile beni meraka düşürmüştü.
Tam o sırada bahçe kapısının vurulduğunu duydum. Hapsedilen Yeğenoğlu Mehmet efendinin kapısında nöbetçi Fransız askeri bulunduğu için, bulunduğumuz evin cümle kapısından gelememişlerdi. Kapıyı çalanlar Körekenli Ahmet efendi ile telgraf müdürü Hacı Tevfik efendinin oğlu Cemal efendi idiler. Muhasebeci Hamdi bey ile tahrirat müdürü Rıza efendinin gelip gelmediğini sordular. Gelmemiş olduklarını gecikmelerinden meraklandığımızı söyleyince, kendilerinin oturmakta oldukları Hacı Hasan Ağa'nın evinden ve bu sokağa bakan kafesli penceresinden, kafes arkasından çarşıyı gözetlerken, pazar yerinde kalabalık bir halde bulunan Ermenilerden sekiz on kişinin Hamdi beyle Rıza efendiyi ite kaka pazar yerindeki fırına soktuklarını görmüş olduklarını söylediler. Bitişiğimizdeki bir evde oturan Mutasarrıf İhsan Bey'e de bu hususta malûmat vermemi istediler.
İhsan Beyin, Hamdi ve Rıza beylerle beraber bulunduğunu, evinde olamayacağını anlattım. Biz hadiseyi görür görmez, oradan geçen Tunuslu askerleri durdurduk. Kadı Hacı Hasan efendi, Şihali efendizade Hüseyin efendinin yarım Arapçası ile Tunuslu askerlere, iki Müslümanın fırında öldürüldüklerini söyledik. Askerler de orada devriye gezmeye başladıklarından, o sırada Mutasarrıf ihsan Beyin serbestçe geçmiş olacağını ve şimdi evinde bulunacağını ifade ettiler.
Hakikaten îhsan Bey evine gelmişti. Hadiseyi anlattık. Verdiği karar üzerine yanımızda bir evde oturan, hapishanede vazifeli jandarma çavuşu Ömer çavuşu çağırdık. Hapishaneye gitmeden evvel doğruca Tayyarda'nın makamına gitmesini makamında bulunuyorsa kendisine, yerinde yoksa muavini olan Mösyö Supi’ye, Muhasebeci ile Tahrirat Müdürünün, evlerine gelmemiş olduklarını, bunları arattırmasını rica ettiğimizi telefonla Tayyarda'ya söylesin diye, sıkı sıkı tembih ettik.
Ömer Çavuş büyük tehlikeler atlattıktan sonra gidebilmiş olacak ki yarım saat sonra Mösyö Supi hemen geldi, İhsan bey meseleyi anlattı. M. Süpi hem pazar yerini ve fırını gören pencereli çıkmayı yerinde görmek, hem de Tayyarda'yı haberdar etmek üzere gitti. Çıkartmalı pencereyi tetkik ettikten sonra giderken, pazar yerinde olan Ermenileri dağıttırmış ve oraya iki de nöbetçi Fransız askeri koymuştu.
Aradan bir saat kadar geçtikten sonra, mösyö Tayyarda ve muavini Supi beraber geldiler. Birlikte îhsan Bey'e gittik. İktiza eden izahatı aldıktan sonra, muhasebeciyi bulamadığını yalnız tahrirat müdürünü ölü olarak elde ettiğini ilave etti. Çok müteessir bir hale gelen İhsan Bey’e ölüyü göstermek üzere beraberinde alıp götürdü, benim evimde kalmamı münasip gördüler. "Lâzım olursa haber göndeririz." talimatını verdiler.
Az sonra gelen bir jandarma, İhsan Bey'le Tayyarda'nın beni istediklerini söyledi. Vardığımda içeride bir ölü vardı. "Bu, tahrirat müdürü Rıza efendi midir? dediler, ihsan Bey'in, bu ölünün Rıza Efendi olmadığını söylemesi üzerine beni çağırmışlar.
Köşe başındaki fırın duvarının delinmesi suretiyle, Darendeli Hacı Emin tarafından işletilen mahsaraya geçiliyordu. O delikten geçtikten sonra mahsara beygirinin bağlandığı yerde ve samanlar içine gömülmüş bir cenaze buldum. Yüzü, gözü, saçları samanla dolmuş sakallı bir adamın ölüsü ile karşılaştım. Samanlarını temizledikten sonra bunun, emekli yüzbaşı Hacı Mehmet efendi olduğunu söyledim. Bu zat, kendisinin mülkü olan bu fırının müstecirinden, kira bedeli istemeye gideceğini, harçlığının kalmadığını, sabah bana söylemişti. Ölüyü gerek İhsan bey ve gerek Tayyarda tanımıyorlardı. Bir ay kadar önce guvernörlük dairesinde yüzbaşı olarak çalışan Şeref Beyin babası olduğunu anlattım. Böylece tanımış oldular.
Başka yerlerde Hamdi Beyle, Rıza Efendiyi söyleyerek, İhsan Bey'le beni evlerimize muhafızlarla yolladılar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder