ARŞİV BELGESİ KOZAN’DA YAŞANAN FACİAYI AYDINLATIYOR

-Osmanlı Arşivi’nin açılması ile birlikte Fransa’nın Çukurova’yı işgali ile ilgili çok sayıda belge ortaya çıktı.

-Kozan’da yaşanan Fransız işgali esnasında bulunan bir belge Komiser Hamdi Bey’in işgal yönetimi tarafından hedef alındığını gösteriyor.

-Ve Hamdi Bey, Mayıs 1920 içinde yanında Ali Rıza Efendi olduğu halde öğle vakti Ermeni Kamavorlar tarafından yakalandı ve Fırın’da vahşice öldürüldü.

-Hamdi Bey’in öldürülmesine Fransız Yüzbaşı Tayyarda göz yumdu.

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti

Emniyet-i Umûmiye Müdîriyeti

Hâriciye Nezâreti’ne

Adana Vilâyeti’ne bağlı Kozan Sancağı Polis Komiseri Hamdi Efendi’nin Fransızlar tarafından hangi sebeplerle azledilip tutuklandığı ve kendisinin öyle iddia edildiği gibi Ermeni jandarmaları aracılığıyla halkı hapsedip baskı yaparak para toplamasının mümkün olamayacağından bahisle mağduriyetinin giderilmesi yolunda çaba gösterilmesine dair Yirminci Kolordu Kumandanlığı’ndan çekilip Harbiye Nezâreti’nden gönderilen telgraf sureti ekte arz edilmiştir. İçeriğine bakılarak gerekli girişimlerde bulunulması ve neticenin bildirilmesi konusunda müsaadeleriniz rica olunur.

11 Ocak 1920

Dahiliye Nâzırı adına

Müsteşar

Keşfî

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti

Emniyet-i Umûmiye Müdîriyeti

23 Aralık 1919

Suret

Harbiye Nezâreti’ne

İstanbul’dan gelen Fransız Teğmen De Broussy ile Kont Débois’nın Adana Başidare Memuru Yarbay Brémond’a Kozan sancağında kurallara aykırı olarak halktan para toplattığına dair gelen şikâyetler üzerine 9 Kasım 1919’da Kozan’daki Fransız Yüzbaşısı Taillardat ile meselenin araştırılması emredilmiştir. Bu işler sözde Kozan Polis Komiseri Hamdi Efendi tarafından yapıldığından kendisinin tutuklandığı, durumdan Kayseri livası dahilindeki ilgililerin haberdar edilerek isbatlı ve ayrıntılı şikâyet mektuplarının tarafına gönderilmesi Yarbay Brémond’dan Kayseri Mutasarrıflığı’na gönderilen yazıda bildirilmektedir. Oysa Müslüman halka yapılan baskının tek sebebi Mösyö Taillardat olduğu halde tahkikatın ona yaptırılması, ayrıca Müslüman bir memur yerine Ermeni bir memur tayin edilmek suretiyle Hamdi Efendi’nin işine son verilmesi, hâlen Fransız idaresinde ve Ermeni memurlar arasında görev yapan Müslüman bir komiserin Ermeni jandarmaları aracılığıyla halkı hapsedip baskı yaparak para toplaması mümkün olamayacağından adı geçen memurun mağduriyetinin giderilmesi Kayseri Mıntıka Kumandanlığı’nın yazılı ihbarına atfen arzolunur.

Yirminci Kolordu Kumandan Vekili

Mahmud

Bâb-ı Âlî

Hâriciye Nezâreti

Sayı: 20076/22

Reşid Paşa’dan
Fransız Yüksek Komiserine

Sayın Yüksek Komiser!

Kayseri mutasarrıfına gönderilen bir yazıda Adana Başyöneticisi Yarbay Brémond; Ermeni toplumu üzerinden haraç toplama suçundan dolayı Kozan Polis Komiseri Hamdi Efendi’nin tutuklanmış olduğunu bu yüksek görevliye (Mutasarrıfa) bildiriyor ve kendisinden, gerektiğinde kazasında bulunan davacıları, Yüzbaşı Taillardat tarafından yürütülen soruşturma için, şikayetlerini kaleme almaları hususunda uyarmalarını talep ediyordu.

Maddî imkânsızlıklar içerisinde olan ve Fransız subaylarının kontrolünde görevlerini yerine getiren bir görevlinin, Ermeni toplumu üzerinde haraç toplamak amacıyla Ermeni uyruklu jandarmalardan faydalanması; adı geçen kişinin söz konusu cürümden dolayı suçlu olabileceği tarafımca hiç de mümkün görülmediği hususunu sayın Ekselanslarınızın yüksek takdirine sunmaktan onur duymaktayım.

Bu sebeple, adı geçen kişinin durumunu dikkate almanızı ve serbest bırakılması için yetkililer nezdinde lehinde müdahalede bulunmanızı sayın Ekselanslarınızdan talep (rica) ediyorum.

Saygılarımla

21 Ocak 1920

Reşid Paşa

BOA. HR. SYS. 2556-1/50-52