ADANA’NIN İŞGAL EDİLDİĞİ GÜN

-Fransız işgalci askerler 17 Aralık 1918 tarihinde Adana istasyonundan şehre girdiler.

-Adana Vali konağında çalışan memur ve amirlerin durumu hakkında bilgi ve belge topladılar.

-Adana Gureba Hastanesinde çalışan personelin kendilerine bağlı olmasını istediler.

-Adana Vali Vekili Nazım Bey, yaşanan olayları “tam anlamıyla işgal olarak” açıklayan raporu İstanbul hükümetine bildirdi.

-Osmanlı Arşivinde bulunan Nazım Beyin belgesini sunuyorum

                                          NAZIM BEY RAPORU

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti

Kalem-i Mahsûs

Adana Vilayeti’nden alınan 17 Aralık 1918 tarihli telgrafın suretidir.

Mersin Mutasarrıflığı’ndan alınan 17 Aralık 1918 tarihli telgrafın sureti aşağıda arz edilmiştir. Yapılacak işlem hakkında emirleriniz beklenmektedir.

17 [Aralık 1918]

Adana Valisi

Nazım

Suret

Bugün limana bin beş yüz asker taşıyan Fransız bandıralı üç vapur gelmiştir. Öğleden sonra büyük çoğunluğu Ermeni olmak üzere beş yüz kadar silahlı asker ve yirmi kadar subay çıkmış, yaptıkları başvurular üzerine hazırlanan mekânlara yerleştirilmişlerdir. Yaklaşık saat iki buçukta bir Fransız kumandanı hükümet dairesine gelerek memurların âmirleri ile görüşmek arzusunda olduğunu söylemiştir. Zorunluluk gereği onay verilmiş, âmirler makamıma getirtilmiştir. Fransız kumandanı vaziyetin değişmeyeceğini ve şimdilik herkesin göreviyle uğraşması gerektiğini ifade etmekle beraber her memurla ayrı ayrı görüşmek arzusunda bulunduğunu söylemiştir. Buna da onay verilmiş, makamıma teker teker üç dört âmir girmiştir. Kumandan tarafından her daire ile ilgili kayıtların bilgileri sorulmuş ve bunun da idarenin en ince noktasıyla alakalı olduğu anlaşıldığından istenen bilgilerin izinsiz verilemeyeceği, aksi halde yükümlülük doğuracağı nazik bir şekilde kendisine ifade edilmiştir. Mersin sancağında yaşayanların tahminen yüzde sekseninin Türk ve Müslüman, geri kalanının da değişik milletlere mensup Hıristiyanlar olduğu ve Hıristiyanların sadece kasabalarda yaşadıkları yolunda yapılan açıklamalar kumandanın pek de hoşuna gitmemiştir. Fransızların sağlık personeli, gurebâ hastahanelerine giderek mevcut elbiselik, alet-edevât ve malzemelerin listesini istemektedirler. Hastaneyi işgal değil ıslah edeceklerini ve bu doktorlara maaş için umum kumandanlıkla yazışmada bulunacaklarını söylemişler ise de bu uygun görülmemiştir. Kısacası durumlarının askerî işgal değil, tam anlamıyla işgal olduğu anlaşılmıştır. Yapılacak işlem hakkında emirleriniz beklenmektedir.

BOA. HR. SYS. 2555-2/56

………………………………………………………………………………………………….