-Amerikalı Misyoner Bliss, Osmanlı’yı içten parçalamak için harita hazırladı.
-Anadolu’nun ortasında geniş bir coğrafi alan pembe renk içine alınmıştı ve burası Tarihi Ermenistan olarak gösteriliyordu.
-Amerika , 19. yüzyıl sonlarında 7’si Üniversite eğitimi vermek üzere 500 civarında okul açmıştı.
O’nun gözünde ve gönlünde olanları bilmek için 1896 yılı mart ayı içinde Newyork’ta yazdığı kitabın sayfalarına bakmak yeterli idi. 1896 yılında yayınlanan kitabının ismi de ilgi çekici idi: “Türkiye ve Ermenilere Yapılan zulümler” (1). Kitabın giriş yazısını yazan Frances E. Willard’ın şu satırları ilginç: “ Topraklarını korkunç yağmadan kurtaran, eğitim sayesinde harem ve evde kalma yerine eğitim sayesinde ortak yaşamanın tercih edildiği Muhammed’in Kuranından, İsa’nın İnciline bağlı kalmak için çalışan (Ermenistan’daki)bizim misyonumuzu ve misyonerlerimizi bütün Hristiyan erkekler ve kadınlar desteklemelidir. Kitabın asıl yazarı olan Edwin Munsell Bliss’in kendi düşüncesini yansıtan kitabının giriş kısmında ise “Şark sorunu” olarak gördüğü Osmanlı’nın çözülme ve parçalanması ve hristiyanların korunması için ABD’nin öncü görevinin bulunduğu üzerinde duruluyor. Kendisinden önce eser yazar Osmanlı ülkesi hakkında kitap yazan Stratfort Redcliffe, Dr. Cyrus Hamlin, Profesör Grosvenor gibi misyonerlerin kitaplarından hiçte aşağı kalmayan bir çalışmanın sonuçlandırıldığını ve yayınlandığını mutlulukla açıklıyordu.
Misyoner Bliss’in kimlik bilgileri içinde onun 1848 yılında Erzurum’da doğduğu babası tarafındanr İstanbul’a eğitim için gönderildiği ve oradan da Amerikan İncil Konseyi tarafından desteklenerek Amherst Koleji’nden 1871 yılında mezun olduğu ve arkasından da Yale İlahiyat Okulu’nda Yüksek eğitimini sonuçlandırdığı açıklanıyor (2).
Bliss, ABD Hükümetinin destekleriyle ülke dışındaki misyonerlik çalışmalarında görev yaptı.
1873-1883 yılları arasında Osmanlı ülkesinde görevli idi. İstanbul’da uzun süre kalan, Osmanlı’nın devlet ve toplum yapısını ayrıntıları ile inceleyen, bilgiler toplayan ve görüşlerini ABD’deki misyoner merkezine mektuplar halinde ulaştıran Bliss, hayatının en iddialı eserini vermiş oluyordu 1890’lı yıllarda önemli olaylar yaşanmıştı Osmanlı ülkesinde Ermeni isyanları Anadolu genelinde yaygınlaşmış, Erzurum, Van, Sasun ve Zeytun’da kanlı olaylar yaşanmıştı. Ermeni Hınçak ve Taşnak komitaları açıkca devlete kafa tutar hale gelmişti. “Ermenistan için ıslahat yapılması” görüşleri çerçevesinde Doğu Anadolu’daki 6 vilayette ıslahat yapılması isteniyordu.
BABIALİ GÖSTERİSİ
Osmanlı’nın yönetim merkezi olan İstanbul’da yüzyıllardır süren gelenekler vardı. Fatih Sultan Mehmet’in temellerini attığı Osmanlı/Taürk hukuk sistemine göre din ve ırk ayırımı yapılmaksızın bütün insanlara hoşgörü ve adaletli yaklaşım sergileniyordu. Ancak Eylül 1895 yılı içinde durum başkaydı İstanbul’da… Van, Muş, Bitlis gibi Anadolu vilayetlerinden gelen Ermeni isyancılar İstanbul’da toplandılar. Aynı günlerde Üsküdar’daki Surp Haç kilisesinde Ermeni cemaata konuşma yapan Kirkor Alatcıyan adındaki din adamı “Haç dünyayı yenecektir” konusunu işlemiş, heyecanını yenemiyerek Yaşasın ihtilal, yaşasın Ermenistan diye bağırmıştı. Ermeni Hınçak Örgütü,bir bildiri yayınlayarak “ Ermenilerin ıslahatın uygulanmasını istemek amacıyla gürültüsüz bir gösteri yapacaklarını, hükümet tarafından asker, jandarma,polis vasıtası ile bu hareket önlendiği takdirde bundan ağır sonuçlar çıkabileceğinden bütün sorumluluğu şimdiden hükümete yüklediklerini” söylüyorlardı. Rumi takvime göre 18 Eylül 1311 tarihinde (miladi- 30 Ekim 1895) düzenlenen eylem gereği aynı gün Pazartesi Kumkapı’daki ermeni Patrikhanesi önünde toplanılması isteniyordu. Gösterinin amacının Ermeni halkın isteklerinin “zorla”da olsa Osmanlı Devleti ve Avrupalı ülkelere bildirmek harekete geçmelerini sağlamaktı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder